GİS Anatomisi

 

GIS komitesinin doruk noktasına ulaştığımız şu dönemde tekrar olması için hazırladığım anatomi, histoloji ve fizyoloji serimi şimdi başlatmış bulunuyorum.

Sırayla gideceğim ve sadece çok önemli gördüğüm şeyleri yazacağım. Okuyacak olanlar da inşallah faydalanırlar.

Dil Lenfatikleri:

Dil ucu - kendi tarafının nodi submentales'ine

Dil 2/3 yan - kendi tarafının nodi submandibularis'ine

Dil arka 1/3 - her iki tarafın nodi cervicales profundi'lerine

Oesophagus:

• 25-30 cm muskuler boru. 
• Başlangıç: C6
• Hiatus oesophagus: T10
• Sonlanma: T11

Anatomik darlıkları:

1. Farigo-özofageal darlık: (Appendix vermiformis): 1.5 cm (anatomik olarak sind. sis. en dar yeri.)15. cm'de
2. Aortik darlık (arcus aortayı çaprazladığı yer) T4, 25. cm'de
3. Bronhus principalis sinister'i çaprazladığı yer , 27.5. cm'de
4. Diafragmatik darlık (Hiatus oesophagaes'dan geçtiği yer)., 40.cm'de

Gaster:

Bölümleri:

1. Pars cardiaca
2. Fundus ventriculare
3. Corpus ventriculare
4. Pars pylorica
5. Pylorus

Labbe üçgeni:

Boş mide mukozasında plicae gastricae bulunur. Curvatura ventriculi minor hizasındaki olukta mukoza düzdür. Bu oluğa Waldeyer caddesi denir.

Gll. gastricae:

1. Temel hücreler: pepsinojen
2. Parietal hücreler: HCl, intrensek faktör
3. Boyun hücreleri: mukus
4. Endokrin hücreler: Serotonin, entero-glukogon, histamin

Intestinum Tenue

Duodenum:

• Üst sınır: L1
• Alt sınır: L3
• Bitimi: L2

Bölümleri:

1. Pars superior: intraperitoneal. Bulbus duodeni(ampulla) denir.
2. Pars decendens: Ductur choledochus ve ductus pancreaticus major birleşerekaçılır. Buradaki kabartıya papilla duodeni major denir ve Oddi sfinkteri vardır. Gll. duodenales(Brunner bezler) Oddi sfinkterin üstünde bulunur ve duodenumu mide asidinden korurlar.
3. Pars Horizontalis
4. Pars ascendens: Lig. suspensorium duodeni(Treitz bağı) m. suspensorius ile duodenumun son bölümünü karın arka duvarına asar.

Duodenum'un submukoza tabakasında tüm bağırsakta yer alan gll. intestinales (Lieberkühn kriptaları) bulunur.

*Duodenal ülserlerin büyük bir kısmı arka duvardadır. Arka duvarın kanlanmasında en önemli arter a. gastroduodenalis'dir.

Jejunum ve Ileum:

Jejunum 2/5, ileum 3/5 kısmını oluşturur. Jejunum daha damarlı ve arterleri tek arkuslu, uzundur. İleum az damarlı, arteleri çift arcuslu ve kısadır. Ayrıca burada Peyer plakları da vardır.

Meckel divertikülü (Diverticulum ilei): Doğumda var olan, yolk stalk artığı olan ve insandaki en sık görülen GİS malformastonudur. Populasyonun %2'sinde. 2 yaşında belirti verir.

Intestinum Crassum

Sekonder retroperitonealdır. Taeniae libera boyunca sıralanmış appendices epiploicae bulunur.

Caecum:

Uzunluğu 6cm, genişliği 7.5 cm'dir. Arkasındaki çıkmaza recessus retrocaecalis denir. Burada appendix vermiformis bulunur.

Colon Ascendens: 

15 cm uzunuluğunda

Colon Transversum:

Yaklaşık 50 cm. Kolonun en uzun ve hareketli bölümü.. Flexura coli sinistra 10-11. kosta hizasında bulunur.

Colon Descendens:

25 cm uzunluğunda.

Colon Sigmoideum: 

40 cm uzunluğunda. S3 omur hizasında rektum ile birleşir. İntraperitonealdir.

Dış yanında: av. iliaca externa, n. obturatorius kadında - ovarium, erkekte - ductus deferens

Arkada: av. iliaca interna, ureter, m. piriformis, plexus sacralis

Aşağıda: erkek- mesane, kadın - mesane, uterus

Yukaruda: ileum

Rectum:

12 cm. S3 hizasından başlar. Alt 1/3 kısmı peritonun dışında kalır.

Rectum ön komşulukları : (erkek) Mesane, ductus deferens, vesicula seminalis, prostat bezi

Exavatio rectovesicalis: Erkekte rektu ile vesica ürinaria arasında oluşan çıkmaza denir

Exavatio rectouterina (Douglas çıkmazı): Rektum ile uteris arasındaki çıkmaz.

Canalis analis:

Rectum ile canalis analis'i ayıran sınır flexura perinalis'tir.

Önde: erkek - centrum tendineum ve önünde uretranın membrençz parçası

kadın- centrum tendineum ve önünde vagina

İç yüzde: Columnae anales (Morgagni plikaları) bulunur. Bunlar birbirleriyle birleşerek valvula analis'i oluşturur.Bunun üstünde kalan çukurlara sinüs analis (crypta anales) denir.

Linea pectinata (dentata) : Canalis analis'in 2/3 ve 1/3 alt sınırını ayırı. Ektoderm ve endodermi ayırır. Linea pectinata'nın üstünde kalan hemoroidlerin görüldüğü yere zona haemorrhoidalis denir. v. rectalis superior'ların genişlemesiyle oluşan iç hemoroidler ağrısızdır.

Linea anocutanea (Hilton çizgisi): non keratinize stratifiye skuamöz epitel ile keratinize strafiye skuamöz epitel arasındaki sınırdır. Buranın altında kalan dar alana zona cutane denir. Burada v. rectalis inferiorun genişlemesiyel oluşan dış hemoroidler n. rectalis inferior'u etkilediği için ağrılıdır.

Penten analis: Linea pectinata'nın altında kalan 1.5 cm'lik beyaz halkadır. 

Defekasyonu önleyici kaslar:

• M. sphincter ani internus
• M. sphincter ani externus
• M. puborectalis
• M. gluteus maximus

Anorektal halka: Bu halkanın zararında hasta dışkısını tutamaz.  M.sphincter ani externus'un pars profundus'u; M. sphincter ani internus; M. puborectalis oluşturur.

Pankreas:

12-15 cm uzunluğunda.

Bölümleri:

• Caput pancreatis
• Collum pancreatis 
• Corpus pancreatis: Corpus ile collum arasından av. mesenterica superior geçer.
• Causa pancreatis

Pankreas kanalları:

1. Ductus pancreaticus major (Wirsung): Papilla duodeni major'e açılır.
2. Ductus pancreaticus accessorius (Santorini) %9 oranında vardır. Papilla duodeni minor'e açılır.

Hepar:

Vücudun en büyük bezi. En büyük abdominal organ.

Glisson kapsulü(tunica fibrosa): Karaciğeri çeviren en kuvvetli bağ doku ve peritondan oluşan kapsül.

Karaciğerin periyonsuz alanları:

Area nuda, fossa vesicae billaris, sulcus vena cava inferioris, fissura transversa, fissura ligaenti teretis ve fissura lihamenti venosi

Portal triadı (Glisson triadı): A. heptica propria'nın a. interlobularis dalı, vena porta hepatis'in v. interlobularis dalı, safra kanaliküli (ductulus interlobularis).

Vesicae Fellae:

30-60 ml safra biriktirebilir. 9. kıkırdak kostanın tepesine lokalize olur. (Murphy noktası)

Safra kanaikülleri - safra kanalları - ductus hepaticus sinister ve dexter

*Ductus hepaticus sinister ve dexter birleşerek ductus hepaticus comminus yapar. Bununla safra kesesi kanalı ductus cycticus birleşince ductus choledochus oluşur. 8-10 cm uzunluğundadır. Pankreasın kanalı ile birleşip duodenum'un ikinci bölümüne açılır.

Calot üçgeni: a. cystica, ductus cysticus, ductus hepaticus communis

Periton:

Retroperitonoel organlar: Sadece ön yüzleri peritonla örtülüdür.

Böbrek, böbreküstü bezleri, rektum, ureter, aorta, v. kava inf., vesica urinaria

İntraperitoneal organlar: Tüm yüzleri peritonla çevrili.

Abdomende yer alan tüm Gis organları ve dalak; kadında ayrıca uterus, ovarium ve tuba uterina

Sekonder retroperitoneal: Önce intraperitoneal olup sonra arka yüzlerinin periton özelliğini kaybetmesiyle. Pankreas (cauda hariç), duodenum (2,3,4. bölümleri), colon ascendens ve colon descendens

Bursa Omentalis:

Küçük periton boşluğudur. Mide, kc, pankreas, dalak, sol böbrek, omentum minus arasında yer alır.

Önünde:

Lobus caudatus

Omentum minus

Mide

Omentum majus ön iki yaprağı

Arka:

Sol glandula suprarenalis

Sol böbreğin üst kısmı

Pankreas

Colon ve mesacolon transversum

Omentum majus'un arka iki yaprağı

Foramen epiploicum (Winslow deliği): Bursa omentalis'e giriş deliğidir.